The source for these definitions is the document Basic Buddhist Terms and Concepts: A Student’s Guide for the Study of Tibetan Buddhism, compiled by Paul Hackett (which was based on a document originally produced by Elizabeth Napper). You can download the PDF here. There's also a rasterized but searchable version here.
ཁ་དོག་དཀར་དམར་སོགས་
White and Red Colors, etc…
| definiendum | definition | illustration |
|---|---|---|
| ཁ་དོག | མདོག་ཏུ་རུང་བ། | དམར་པོ། |
| color | that which is suitable as a hue | red |
| གཟུགས། | གསུགས་སུ་རུང་བ། | གསུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད། |
| form | that which is suitable as form | form sense-sphere |
| གསུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད། | མིག་ཤེས་ཀྱི་གཟུང་བྱ། | ཁ་དོག |
| form sense-sphere | object of apprehension by an eye consciousness | color |
| དབྱིབས། | དབྱིབས་སུ་བསྟན་དུ་རུང་བ། | རིང་བ། |
| shape | that which is suitable to be shown as a shape | long |
| སྒྲའི་སྐྱེ་མཆེད། | རྣ་ཤེས་ཀྱི་ཉན་བྱ། | ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་སྒྲ། |
| sound sense-sphere | object of hearing by an ear consciousness | sound arisen from elements conjoined with consciousness |
| དྲིའི་སྐྱེ་མཆེད། | སྣ་ཤེས་ཀྱི་མྱོང་བྱ། | ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་དྲི། |
| odor sense-sphere | object of experience by a nose consciousness | natural odor |
| རོའི་སྐྱེ་མཆེད། | ལྕེ་ཤེས་ཀྱི་མྱོང་བྱ། | ལན་ཚྭ་བ། |
| taste sense-sphere | object of experience by a tongue consciousness | salty |
| རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད། | ལུས་ཤེས་ཀྱི་མྱོང་བྱ། | ས། |
| tangible object sense-sphere | object of experience by a body consciousness | earth |
| ས། | སྲ་ཞིང་འཐས་པ། | ཆོས་དུང་། |
| earth | that which is hard and obstructive | religious conch |
| མེ། | ཚ་ཞིང་སྲེག་པ། | མར་མེ། |
| fire | that which is hot and burning | butter lamp |
| རླུང་། | ཡང་ཞིང་གཡོ་བ། | འོག་གཞི་རླུང་། |
| wind/air | that which is light and moving | the wind that is the lower basis [of our world system] |
| བེམ་པོ། | རྡུལ་དུ་གྲུབ་པ། | བུམ་པ། |
| matter | that which is atomically established | pot |
| རྩ་བའི་ཁ་དོག | རྩ་བའི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | སྔོན་པོ། |
| primary color | that which is suitable as a primary hue | blue |
| སྔོན་པའི་ཁ་དོག | སྔོན་པོའི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | རས་སྔོན་པོའི་ཁ་དོག |
| blue color | the which is suitable as a blue hue | the color of a blue cloth |
| སེར་པའི་ཁ་དོག | སེར་པོའི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | གསེར་བརྩོ་མའི་ཁ་དོག |
| yellow color | that which is suitable as a yellow hue | the color of refined gold |
| དམར་པོའི་ཁ་དོག | དམར་པོའི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | ཆོས་དུང་དཀར་པོའི་ཁ་དོག |
| white color | that which is suitable as a white hue | the color of a white religious conch |
| དམར་པོའི་ཁ་དོག | དམར་པོའི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | པད་མ་ར་གའི་ཁ་དོག |
| red color | that which is suitable as a red hue | the color of a ruby |
| ཡན་ལག་གི་ཁ་དོག | ཡན་ལག་གི་མདོག་ཏུ་རུང་བ། | སྤྲིན་དམར་སེར་གྱི་ཁ་དོག |
| secondary color | that which is suitable as a secondary hue | the color of an orange cloud |
གཟུགས། form
གཟུགས་ཀྱི་སྐྱེ་མཆེད། form sense-sphere
སྒྲའི་སྐྱེ་མཆེད། sound sense-sphere
དྲིའི་སྐྱེ་མཆེད། odor sense-sphere
རོའི་སྐྱེ་མཆེད། taste sense-sphere
རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད། tangible object sense-sphere
ལྔ་ཡོད། [the] five exist.
ཁ་དོག color
རྩ་བའི་ཁ་དོག primary color
ཡན་ལག་གི་ཁ་དོག secondary color
གཉིས་ཡོད། [the] two exist.
རྩ་བའི་ཁ་དོག primary color
སྔོན་པོ། blue
སེར་པོ། yellow
དཀར་པོ། white
དམར་པོ། red
བཞི་ཡོད། [the] four exist.
ཡན་ལག་གི་ཁ་དོག
secondary color
དེར་གྱུར་པའི་སྤྲིན་གྱི་ཁ་དོག
[the] color of a cloud which is that [i.e., a secondary color]
སྤྲིན་དམར་སེར་གྱི་ཁ་དོག (color of an orange cloud)
དེར་གྱུར་པའི་དུ་བའི་ཁ་དོག
color of smoke …
དུ་བ་སྔོ་ནག་གི་ཁ་དོག (color of blue-black smoke)
དེར་གྱུར་པའི་རྡུལ་གྱི་ཁ་དོག
color of dust …
རྡུལ་གྱི་ཁ་དོག་སྐྱ་བོ་ (grayish color of dust)
དེར་གྱུར་པའི་ཁུག་སྣའི་ཁ་དོག
color of mist …
ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁུག་སྣའི་ཁ་དོག་སྔོ་སྐྱ་ (bluish color of mist in the east)
དེར་གྱུར་པའི་སྣང་བའི་ཁ་དོག
color of illumination …
སྣང་བའི་ཁ་དོག་དཀར་སྐྱ་ (whitish color of illumination)
དེར་གྱུར་པའི་མུན་པའི་ཁ་དོག
color of darkness …
མུན་ནག་གི་ཁ་དོག (color of black darkness)
དེར་གྱུར་པའི་གྲིབ་མའི་ཁ་དོག
color of shadow …
ཤིང་གི་གྲིབ་མའི་ཁ་དོག (color of the shadow of a tree)
དེར་གྱུར་པའི་ཉི་མའི་ཟེར་གྱི་ཁ་དོག
color of orange sunlight …
ཉི་མའི་འོད་དམར་སེར་གྱི་ཁ་དོག (color of orange sunlight)
བརྒྱད་ཡོད། [the] eight exist.
གྲའི་སྐྱེ་མཆེད།
ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་སྒྲ།
sound arisen from elements conjoined [with consciousness]
མ་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་གྱུར་པའི་སྒྲ།
sound arisen from elements not conjoined [with consciousness]
གཉིས་ཡོད།
[the] two exist.
ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པའི་སྒྲ་སྙན་པ།
pleasant sound articulated for sentient beings arising from elements conjoined with consciousness
བླ་མས་ཆོས་གསུང་པའི་སྒྲ་
(the sound of a lama teaching doctrine)
ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པའི་སྒྲ་མི་སྙན་པ།
unpleasant sound articulated for sentient beings arising from elements conjoined [with consciousness]
དཔོན་པོས་བཀའ་བཀྱོན་གནང་བའི་སྒྲ་
(the sound of being reprimanded by an official)
ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་མི་སྟོན་པའི་སྒྲ་སྙན་པ།
pleasant inarticulate sound arisen from elements conjoined [with consciousness]
ཟློས་གར་བས་སྤར་ཆ་གཏང་བའི་སྒྲ་
(the sound [of a blade of grass] played between the thumbs by a musician)
ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་མི་སྟོན་པའི་སྒྲ་མི་སྙན་པ།
unpleasant inarticulate sound arisen from elements conjoined [with consciousness]
པུ་ལི་སིའི་ཁུ་ཚོར་བརྡེག་པའི་སྒྲ་
(the sound of the impact of a policeman's fist)
མི་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པའི་སྒྲ་སྙན་པ།
pleasant articulate sound arisen from elements not conjoined [with consciousness]
ལྕོན་ཤིང་རླུང་གིས་བསྐུལ་བ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་མདོ་
(a sutra that arises in dependence on the wind rustling in a tree)
མི་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་སྟོན་པའི་སྒྲ་མི་སྙན་པ།
unpleasant articulate sound arisen from elements not conjoined [with consciousness]
སྤྲུལ་བའི་གང་ཟག་གིས་ཚིག་རྩུབ་སྨྲ་བའི་སྒྲ་
(the sound of harsh words spoken by an emanated person)
མི་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་མི་སྟོན་པའི་སྒྲ་སྙན་པ།
pleasant inarticulate sound arisen from elements not conjoined [with consciousness]
སྤྲུལ་བའི་གང་ཟག་གིས་ཀླིང་བུ་བཏང་བའི་སྒྲ་
(the sound of a flute played by an emanated person)
མི་ཟིན་པའི་འབྱུང་བ་ལས་བྱུང་བའི་སེམས་ཅན་དུ་མི་སྟོན་པའི་སྒྲ་མི་སྙན་པ།
unpleasant inarticulate sound arisen from elements not conjoined [with consciousness]
ཆུའི་སྒྲ་
(the sound of a stream)
བརྒྱད་ཡོད།
[the] eight exist.
དྲིའི་སྐྱེ་མཆེད། odor sense-sphere
ལྷན་སྐྱེས་ཀྱི་དྲི། natural odor
སྦྱར་བྱུང་གི་དྲི། manufactured odor
གཉིས་ཡོད། two exist.
དྲི་ཞིམ་པ། fragrant odor
དྲི་མི་ཞིམ་པ། unfragrant odor
དྲི་མཉམ་པ། equal odor
དྲི་མི་མཉམ་པ། unequal odor
བཞི་ཡོད། [the] four exist.
རོའི་སྐྱེ་མཆེད། taste sense-sphere
མངར་བ། sweet
སྐྱུར་བ། sour
ཁ་བ། bitter
བསྐ་བ། astringent
ཚ་བ། pungent
ལན་ཚྭ་བ། salty
དྲུག་ཡོད། [the] seven exist.
རེག་བྱའི་སྐྱེ་མཆེད། tangible object sense-sphere
འབྱུང་བར་གྱུར་པའི་རེག་བྱ། tangible object which is an element
འབྱུང་འགྱུར་གྱི་རེག་བྱ། tangible object arisen from the elements
གཉིས་ཡོད། [the] two exist.
འབྱུང་བར་གྱུར་པའི་རེག་བྱ། tangible object which is an element
ས། earth
ཆུ། water
མེ། fire
རླུང། wind
བཞི་ཡོད། [the] four exist.
འབྱུང་འགྱུར་གྱི་རེག་བྱ། tangible object arisen from the elements
དེར་གྱུར་པའི་འཇམ་པ། smoothness which is that [i.e., a tangible object arisen from the elements]
དེར་གྱུར་པའི་རྩུབ་པ། roughness which is that
དེར་གྱུར་པའི་ལྕི་བ། heaviness which is that
དེར་གྱུར་པའི་ཡང་བ། lightness which is that
དེར་གྱུར་པའི་གྲང་བ། cold which is that
དེར་གྱུར་པའི་བཀྲེས་པ། hunger which is that
དེར་གྱུར་པའི་སྐོམ་པ། thirst which is that
བདུན་ཡོད། seven exist.